De financiële crisis in perspectief

Een van de artikelen die ik gedurende mijn griep-sabbatical met veel plezier gelezen heb was dat van Andrew Lo over de financiële crisis.
Hij heeft 21 bekende boeken over dit onderwerp, van academici en journalisten gelezen en met elkaar vergeleken. Zijn conclusie: net als de Tweede Wereldoorlog is er geen enkel boek dat deze uitgebreide en gecompliceerde calamiteit goed kan duiden. Ook stelt hij vast dat er nog steeds veel onenigheid is over de de onderliggende oorzaken en wat er aan te doen.

Hij vindt het ook verontrustende dat de economen het ook niet eens zijn over de feiten.
Namen de directievoorzitters te veel risico of handelden zij in het belang van de onderneming? Was er veel te veel "leverage" in het financiële systeem of niet? Deed de wetgever zijn werk of was deze te laks? Was de rentepolitiek van de Federale Bank de oorzaak van de huizenhausse of waren andere factoren de oorzaak van de huizenhoge prijzen van onroerend goed? Was gebrek aan liquiditeit er de oorzaak van dat de rep0markt in elkaar zakte of was er een solvabiliteitsprobleem bij een handjevol "probleembanken'?
Lo concludeert dat de complexiteit van de crisis en menselijk gedrag de belangrijkste factoren waren.
Daarnaast stelt hij vast dat we bij onze analyse wel moeten uitgaan van harde feiten.

Wat mij opviel was zijn behandeling van de vaak geciteerde herziening van SEC Rule 15c3-1 in 2004 waardoor zakenbanken in staat waren hun "leverage" sterk te verhogen van 12:1 tot 30 op1. Deze bewering komt van Lee Pickard, een voormalige directeur van de Divisie Markets and Trading van de SEC, in een artikel in de American Banker van Augustus 2008 met als titel "Viewpoint: SEC's Old Capital Approach was Tried-and True."
Lo stelt vast dat de aanpassing van deze regel helemaal niet over de aanpassing van de leverage ging en citeert daarvoor verschillende gezaghebbende bronnen, waaronder de General Accountability Office in rapport GAO-09-739.
Toch publiceert The New York Times op 3 oktober 2008 het volgende bericht:

"In loosening the capital rules, which are supposed to provide a buffer in turbu- lent times, the agency also decided to rely on the firms’ own computer models for determining the riskiness of investments, essentially outsourcing the job of monitoring risk to the banks themselves.
Over the following months and years, each of the firms would take advantage of the looser rules. At Bear Stearns, the leverage ratio—a measurement of how much the firm was borrowing compared to its total assets—rose sharply, to 33 to 1. In other words, for every dollar in equity, it had $33 of debt. The ratios at the other firms also rose significantly."

Volgens het rapport van de  General Accountability Office blijkt dat de leverage bij de grote zakenbanken in 1998 al hoger was dan in 2006 en varieerde van 20 tot 35 op 1.

Dat alles neemt overigens niet weg dat er bij een dergelijk hoge leverage maar weinig hoeft te gebeuren of het ontbreekt een bank aan voldoende vermogen.

Ikzelf gebruik in mijn lezingen over dit onderwerp een tabel van de leverage van vooral Europese banken en daaruit blijkt dat deze nog veel meer risico's namen dan de grote Amerikaanse zakenbanken

Ook onze eigen ING en Fortis zeilden veel te scherp aan de wind en dat is ze slecht bekomen.
Degelijke hoge hefbomen hanteren is in feite onverantwoord bancair beleid en is wel degelijk een van de oorzaken geweest van de financiële crisis.