Natuurlijk staat het land op de rand van de afgrond en is er dringend hulp nodig vanuit de Europese Unie. Het water staat Cyprus aan de lippen met een staatsschuld van rond de 8 miljard en een bijna failliete, veel te grote financiële sector.
Oorzaak van de problemen
Wat een beetje op de achtergrond blijft is waarom Cyprus zo in de problemen is geraakt.
Om kort te zijn is Cyprus gewoon een belastingparadijs, vooral voor rijke Russen en Russische ondernemingen. De reden is een gunstig belastingverdrag met Rusland dat het mogelijk maakt om winsten door te schuiven naar Cyprus en wetgeving die het makkelijk maakt om discreet ondernemingen op te zetten die bovendien kunnen profiteren van uiterst lage belastingtarieven. Tel daarbij op dat rijke russen makkelijk (dat betekent geen vragen naar de herkomst van het geld) hun gelden in Cyprus op de bank konden zetten.
Dat je daarbij dan ook nog een verblijfsvergunning cadeau kreeg en plezierig op Cyprus in de zon kon liggen maakte het pakket buitengewoon aantrekkelijk. Overigens niet alleen voor de Russen.
Van de 68 miljard euro in gelden die bij Cypriotische banken zijn gestald, is 21 miljard afkomstig uit Rusland.
Dat de banken sector zo buitensporig groot is, was voor Cyprus een goede broodwinning. Rond de 45% van het bruto nationaal product wordt verdiend in de financiële sector. Anders gezegd, dat is ongeveer 8 keer de de jaarlijkse economische productie.
De keerzijde is natuurlijk wel dat als het mis gaat met de banken, dat dan de overheid moet bijspringen.
Dat wordt dan voor zo'n klein land als Cyprus onmogelijk.
Dat de banken in de problemen kwamen kwam omdat de ingelegde gelden vooral werden belegd in Griekse staatsobligaties en in Cypriotische staatsobligaties. Dat geld is inmiddels voor het overgrote deel waardeloos geworden. Dat is de echte reden dat de banken dreigen failliet te gaan.
Het geld is op.
Is de bank wel veilig?
Door onder meer de kwestie Cyprus zijn veel mensen zich gaan realiseren dat hun geld op de bank ook niet langer meer veilig is. Bij SNS Bank kwam het eerste signaal dat spaarders hun geld konden verliezen doordat ook de achtergestelde obligatiehouders (waaronder veel particulieren) hun geld verloren bij de redding door de Nederlandse overheid.
De voorgestelde heffing op spaargelden (ook die onder de 100.000 euro) betekende een tweede klap voor het vertrouwen in banken. Daardoor werd niet alleen het depositogarantiestelsel aan de kant gezet maar werd het ook duidelijk dat je spaargeld op een bank niet langer veilig is.
Eigenlijk was dat geen nieuws, want je geld op de bank zetten betekent niet dat je geld in een stevige kluis belandt. Als je geld aan de bank geeft krijg je van de bank een kwitantie. Als je naar je bankafschrift kijkt zie je dat de bank zegt dat ze geld aan je schuldig is en niet hoeveel van je geld er nog op je rekening staat. Dat betekent niet dat ze dat ze ook genoeg geld hebben om terug te betalen.
De bank gaat met je spaargeld aan de slag om er geld mee te verdienen. Dat doen ze door leningen te verstrekken, door het geld te beleggen, door ermee te speculeren e.d.
Meestal gaat dat goed, maar soms gaat het ook goed fout.
De kredietcrisis heeft ons wel geleerd dat het goed fout kan gaan.
De Cypriotische banken hadden eenvoudig onvoldoende geld om de rekeninghouders hun tegoeden uit te betalen. Wie het dan gaat betalen is een goede vraag. In het geval van Cyprus kan de overheid dat niet, want het overheidsbudget is gewoon veel te klein om dit soort enorme bedragen te kunnen fourneren. Bedenk daarbij dat ook wij in Nederland al gigantische bedragen hebben moeten betalen om onze banken uit de problemen te helpen. Dat we dat konden is mooi meegenomen, maar daardoor is overigens ook ons begrotingstekort aardig opgelopen.
Is er een oplossing?
Allereerst moeten de kleine spaarders worden ontzien. Dat zijn vooral de Cyprioten zelf. Dat betekent dat alle tegoeden onder de 100.000 euro moeten worden veiliggesteld. Om ook deze tegoeden aan te pakken was de grootste vergissing van de EU, want daarmee zet je het garantiestelsel op de helling en verliezen de mensen helemaal hun vertrouwen in de banken.
Het lijkt me sterk dat de Cyprioten er in slagen om de benodigde 5,8 miljard zelf op te hoesten. Nationalisering van pensioenfondsen is een rampzalige oplossing, want daarmee plaats je de pensioen van vele burgers in de waagschaal. Ook het solidariteitsfonds lijkt me een onhaalbare oplossing, want dat vergroot alleen maar de staatsschuld.
De enige weg is om enerzijds uitstel te vragen voor de de staatsschuld. Het is merkwaardig dat een deel van de steun van de EU bedoeld is om de aflossing te betalen van in Juni aflopende staatsobligaties van 1.4 miljard, die voor het merendeel in bezit zijn van hedge funds. Deze hebben de afgelopen maanden deze schuld gekocht voor prijzen van 70 tot 75 cent op de euro en worden dan voor 100% uitbetaald. Dat alles terwijl de gewone spaarders moeten bloeden en dat is toch een uitermate vreemde zaak.
Herstructurering van deze portefeuille lijkt dan ook dringend geboden, want waarom zouden deze beleggers de dans ontspringen? Verleng de afloopdatum van deze obligaties met een jaar of 5 en dat betekent dat er tijd is om te proberen de zaak weer op orde te krijgen. Het betekent ook dat er ongeveer 7 miljard euro minder op korte termijn nodig is.
Tegelijkertijd moet er een offer gevraagd worden van de grote klanten van de noodlijdende banken.
Dat is precies ook het idee dat Buchheit en Gulati hebben geopperd. Zij stellen voor om de vorderingen van grote klanten op de bank om te zetten in obligaties met een looptijd van 5 of 10 jaar. Dan hebben bankklanten nog de kans om hun geld ooit terug te krijgen. Daarnaast zijn deze obligaties verhandelbaar en dat betekent dat er ook op kortere termijn geld beschikbaar kan komen. Weliswaar niet tegen de nominale waarde, maar ook nu zijn deze beleggers helemaal niet zeker of ze hun geld ooit nog terug zien. Het aardige is wel dat dit veel meer oplevert dan de heffing op spaargelden in het EU-voorstel.
De kanttekening die ik daarbij maak is dat dit wel betekent dat de toekomst van de financiële sector in Cyprus door dit alles uitermate somber is.
Niemand zal ooit nog op het idee komen om zijn geld te stallen op dit mooie eiland.
Dat betekent veel klandizie voor de Kaaiman-eilanden, Jersey en Guernsey en andere belastingparadijzen. Totdat ook daar de boel in elkaar stort, want alle belastingparadijzen hebben te maken met hetzelfde risico als Cyprus. Uiteindelijk gaat het mis en kan de overheid niet meer bijspringen.
Voor wat betreft Cyprus: voorlopig zullen de mandolinen in Nicosia nog heel lang zacht zingen vrees ik.
De Zangeres Zonder Naam zong ooit:
"Maar druivenplukkers trekken altijd voort
En zoeken hun geluk van oord tot oord
Maria ligt nu 's nachts te vergeefs te wachten
Gepijnigd door wanhopige gedachten
Andreas heeft z'n nieuwe avontuur
Ergens in een druivenschuur."
Het wachten is op het volgende Cyprus.
Hoe lang gaan we nog door met het redden van een door en door verrotte financiële sector die al lang elke morele geloofwaardigheid heeft verloren?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten