Woningcorporaties aan banden gelegd?

Het zal u niet ontgaan zijn dat de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties op 30 oktober 2014 haar rapport "Ver van huis" heeft uitgebracht aan de Tweede Kamer.
Niet verbazingwekkend krijgen alle onderzochte partijen er flink van langs, inclusief de politiek.
Ik zeg bewust, niet verbazingwekkend, omdat alle onderzoeksrapporten en artikelen die ik tot nu toe heb gelezen tot eenzelfde conclusie kwamen. Ook op dit weblog heb ik vaak melding gemaakt van opvallende onderzoeksresultaten (zie bijvoorbeeld hier).
Volgens de commissie is . . 'Het corporatiestelsel ver van huis geraakt en moet fors op de schop'.
Deze conclusie wordt onderbouwd in een omvangrijk eindrapport van 246 pagina's en een aantal deelrapporten. Voor wie dat allemaal te veel vindt is er ook een handige infographic gemaakt waar het rapport en de conclusies in  één oogopslag te vinden zijn.
De commissie concludeert dat woningcorporaties kleiner moeten worden, zich beperken tot hun eigenlijke taak en zich niet meer met commerciële nevenactiviteiten bezighouden. In bloemrijke taal schrijft de commissie in haar voorwoord:

'We zien een stoomschip van een kwart miljard euro, een Maserati als dienstwagen, kolossale grondposities zonder bouwbestemming, aanleg van een tunnelbak, koffers met contanten, het in het kader van de leefbaarheid lenen aan een uitvaartcentrum, adoptie van een aap, een olifantenbeeldenparade, ontwikkeling van koopwoningen in Wallonië, een architect met een honorarium van 14 miljoen euro en een derivatenportefeuille van 23 miljard euro. Woningcorporaties raakten ver van huis.'

Governance bij corporaties
Veel belangrijker dan de conclusies zijn de aangereikte oplossingen. Kort gezegd: heldere grenzen stellen, toezicht verbeteren, geld meer beteugelen en gedrag veranderen. Ook zou er geëxperimenteerd kunnen worden met andere rechtsvormen, zoals een huurderscoöperatie waarin huurders gezamenlijk eigenaar van de corporatie zijn.
Voor het onderdeel "Governance versterken" zijn de aanbevelingen:

• de minister kan commissarissen wegsturen;
• er moet een onafhankelijke Woonautoriteit als toezichthouder komen;
• verplichte prestatieafspraken tussen gemeenten en corporaties
• huurders krijgen meer zeggenschap.

Woonautoriteit
Een van de belangrijkste aanbevelingen van de commissie is dat er een onafhankelijke Woonautoriteit moet komen met vergaande bevoegdheden op het gebied van het financieel, rechtmatigheids-, governance- en integriteitstoezicht. De commissie vindt het toezicht nu nog te veel versnipperd.
Dat idee is overigens al eens eerder geopperd, in een voorstel van minister Eberhard van der Laan in 2009, maar dat heeft het toen niet gehaald. Of dat deze keer wel lukt is maar de vraag want het staat haaks op een wetsvoorstel van dit kabinet. Dat wil het toezicht bij de minister onderbrengen.

Commissarissen
De commissie vindt dat commissarissen vaak niet onafhankelijk of deskundig genoeg zijn, of een ongezond vertrouwen hebben in de bestuurder. Daarom moet er een geschiktheidstoets komen en een maximale zittingstermijn voor toezichthouders.

Conclusie
Laat ik vooral mijn complimenten aan de commissie geven voor een goed en gedegen rapport met harde conclusies en goede aanbevelingen. Nu moeten deze in de Tweede Kamer nog in concrete actie worden omgezet. Het is uiteindelijk de Kamer die bepaalt of de aanbevelingen ook daadwerkelijk in beleid worden vertaald. Of dat lukt is voor mij de vraag, gezien de afwijkende plannen van het kabinet en de tegenstellingen tussen de twee coalitiepartners.
De tijd zal het leren, maar ik vrees dat we na de debatten nog "verder van huis" zijn.