Zoals verwacht was er inderdaad overduidelijk sprake van wanbeleid van bestuurders en toezichthouders.
Ik zeg bewust verwacht, want het 550 pagina's tellende onderzoeksverslag uit 2013 dat in opdracht van de rechtbank werd gemaakt was eerder al overduidelijk.
Deze zaak zal ongetwijfeld gebruikt worden als casus in allerlei opleidingen want het gaat inderdaad over iets belangwekkends.
In 2009 ging Meavita, een van de grootse zorginstellingen van Nederland, failliet.
Het had een omzet van ruim 525 miljoen euro, er werkten 20.000 mensen en het bedrijf verleende zorg aan zo'n 100.000 cliënten.
Meavita ontstond uit een fusie in 2007 van twee stichtingen (de Haagse Meavitagroep en Sensire & Thuiszorg Groningen uit Hattem) die allebei weer aan het hoofd stonden van tal van zorgorganisaties.
Twee jaar later moet de stekker er uit, de zaak is failliet.
De kern
In het Financieel Dagblad staat een korte en treffende analyse van de drie hoofdproblemen:
"Ten eerste kwam de fusie intern nooit van de grond. Er was geen draagvlak voor bij de verschillende onderdelen en de besturen daarvan werkten het centrale bestuur actief tegen. Cruciale (financiële) informatie ontbrak daardoor bij de top. Het bestuur van Meavita wisselde bovendien snel in samenstelling (vier bestuursvoorzitter in minder dan twee jaar tijd), een financieel bestuurder was er niet.Het vonnis
Tegelijk kreeg Meavita te maken met een reeks ingrijpende overheidsmaatregelen. Er waren stelselwijzigingen, er werd zwaar bezuinigd en de kosten moesten snel omlaag. De vraag naar zorg nam echter toe. Het bedrijf leverde voor miljoenen aan diensten die nooit werden vergoed door de zorgverzekeraars.
Intussen begon Meavita wel aan een aantal vernieuwende en ambitieuze projecten. Het belangrijkste voorbeeld is TVFoon, dat cliënten in staat moest stellen via de televisie te communiceren met hulpverleners. Het werd een flop en liep uit op een verliespost van €14 mln."
De Ondernemingskamer is van mening dat er sprake is van wanbeleid. Dat betreft ondermeer de volgende punten:
Bijbaantjes?
- "De fusie tussen Meavitagroep en S&TZG was onvoldoende doordacht (onder meer ten aanzien van het "besturen op afstand") en onvoldoende uitgewerkt.
- De bij de fusie betrokken organen van de fusiepartners hebben het ernstige risico genomen, althans het risico vergroot dat op een of meer functies niet een geschikte bestuurder of commissaris zou worden benoemd.
- Hermans – en in mindere mate ook Van der Veer – hebben hun medecommissarissen de belangrijke interne en externe signalen over het functioneren van Meuwese als voorzitter van de raad van bestuur onthouden.
- De zittende raad van commissarissen, en in het bijzonder Hermans, hebben de per 1 oktober 2007 aangetreden nieuwe leden van de raad van commissarissen ten onrechte niet volledig over de bestaande problemen geïnformeerd.
- De concernbrede ambities van Meavita Nederland vergden bij uitstek centrale sturing. Die centrale sturing was er echter niet, althans onvoldoende.
- De rapportage van wezenlijke stuurindicatoren was in 2007 en de eerste helft van 2008 onvoldoende.
- Meavitagroep heeft niet tijdig gereorganiseerd in verband met de invoering van de WMO."
In de pers gaat de aandacht vooral uit naar de rol van Loek Hermans, de VVD-prominent die voorzitter van de Raad van commissarissen was van de failliete borginstelling.
Hij heeft volgens velen gefaald en dat is natuurlijk ook zo.
Daarbij wordt er dan ook nog eens gewezen op de vele bestuurlijke functies van de man als oorzaak van het feit dat hij niet goed functioneerde.
Vaak typeert men dat als "bijbaantjes" en dat doet denk ik de werkelijkheid geen recht.
Hermans was iemand die beroepshalve vele bestuurlijke functies vervulde naast zijn lidmaatschap van de Eerste Kamer.
Daar is niet mis mee want de functie van senator is een deeltijdfunctie en laat voldoende ruimte voor andere betaalde en onbetaalde functies.
Dat Hermans er daarvan veel had is op zich geen reden tot diskwalificatie bij voorbaat.
Het zou ook kunnen duiden op een grote bestuurlijke bekwaamheid en een groot netwerk dat voor veel instellingen van belang kan zijn.
Evenmin is het falen bij Meavita rechtstreeks te wijten aan al die "bijbaantjes" zoals velen beweren.
Er is geen enkele grond voor dit zogenaamde causale verwijt.
Evenmin ben ik het eens met het verwijt van Mathijs Bouman die stelt dat de toezichtwerking is mislukt.
Naar zijn mening kon het toezicht van Hermans niet voorkomen dat "de megalomane directie miljoenen verkwanselde aan onzinprojecten en de stichting naar de afgrond leidde."
Ook dat is weer een journalistieke overdrijving die nergens op berust.
Er was geen sprake van een megalomane directie, maar wel van een falende directie.
Er was geen sprake van onzinprojecten waaraan miljoenen werden verkwanseld.
De Ondernemingskamer is van mening dat het zogenaamde Tyfoon project nu niet bepaald een goede zet was in het toenmalige tijdsbestek en omstandigheden.
Het totale verlies was rond de 14 miljoen euro en heeft niet echt geleid tot de ondergang van de instelling.
Daarom gaat het ook te ver om dan maar gelijk het systeem van toezichthouders af te schaffen zoals Bouman wil.
Want ook de door hem bepleitte marktwerking had dit debacle niet kunnen voorkomen.
Bovendien gaat het daar ook wel eens mis met het toezicht door commissarissen.
De kern
Alle aandacht voor Hermans en de falende toezichthouders gaat volkomen voorbij aan de echte oorzaak van het probleem: falend management.
Het is het bestuur dat in eerste instantie verantwoordelijk is voor de gang van zaken.
Toezichthouders staan altijd meer op afstand en volgen niet dagelijks de gang van zaken.
Zij zijn ook geen managers maar houden toezicht op de gang van zaken en dienen het bestuur van advies.
Bij Meavita was het bestuur duidelijk niet bij machte om de instelling goed aan te sturen.
Evenmin heeft de Raad van Commissarissen adequaat ingegrepen, zoals de Ondernemingskamer terecht betoogt.
Veel meer moeten we er denk ik niet van maken.
"Shit happens."
Conclusie
Helaas gaat het wel eens fout bij instellingen, organisaties en ondernemingen.
Vaak is er dan sprake van falend management en toezicht, ook in dit geval.
Dat is te betreuren voor medewerkers en cliënten, maar we zullen ook moeten accepteren dat er dingen mis kunnen gaan.
Wat dat betreft levert het onderzoeksverslag een perfecte analyse van wat er zoal gebeurde.
Het is dan jammer dat de media alleen aandacht besteden aan wat pakkende feiten, waarbij ik me afvraag of ze de stukken inderdaad hebben gelezen of dat ze niet verder zijn gekomen dan het persbericht.
We moeten daarbij ook bedenken dat de zorginstellingen onder een geweldige druk stonden om hun bedrijfsvoering op korte aan te passen door wetswijzigingen in de AWBZ en de WMO.
De Ondernemingskamer doet daar redelijk luchtig over maar dat is denk ik niet terecht.
Natuurlijke zaten die wijzigingen er aan te komen, maar de werkelijke omvang en impact daarvan waren moeilijk vooraf te voorzien.
Alleen al het nog steeds voortdurende gedoe rondom de persoonsgebonden budgetten is daarvan een goed voorbeeld.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten