In de pers is daar uitgebreid aandacht aan besteed, maar daarbij ontbreekt het tot nu toe aan reflectie.
Ik zal de komende tijd proberen een aantal elementen van de herziening van commentaar te voorzien.
In dit weblog zal ik allereerst ingaan op een aantal ontwerpelementen.
Thematische indeling?
De Commissie heeft er voor gekozen om de functionele indeling van de Code te verlaten en te kiezen voor een thematische benadering.
Dit om het belang van de thema's te benadrukken die bestaan uit lange termijn waardecreatie, risicobeheersing, cultuur, effectief bestuur en toezicht, beloningen, de relatie met aandeelhouders en de kwaliteit van de uitleg.
Ik heb me altijd wel verbaasd over het feit dat onze Nederlandse Code een functionele indeling had (d.w.z. een indeling naar betrokken spelers zoals het bestuur, commissarissen, aandeelhouders en de accountant).
De moeder aller gedragscodes, de Engelse Corporate Governance Code, heeft gekozen voor een indeling naar kenmerken (attributen) van goed bestuur: leiderschap, effectiviteit, verantwoording, beloning en relatie met de aandeelhouders.
De OECD hanteert een andere indeling:
- De basis voor een effectief raamwerk voor corporate governance
- De rechten en behandeling van aandeelhouders
- Institutionele beleggers, aandelenmarkten en tussenpersonen
- De rol van stakeholders in de onderneming
- Openbaarmaking en transparantie
- Verantwoordelijkheden van de board.
De keuze van de Commissie voor een themagerichte indeling is wat mij betreft echter nogal opmerkelijk. Allereerst omdat deze niet goed wordt uitgelegd, behalve dat men stelt dat deze thema's belangrijk zijn.
Men had ook aansluiting kunnen zoek bij de indeling naar kenmerken van goed bestuur zoals de Engelse Code of de OECD-code.
Ten tweede omdat ik in de Code zelf een indeling tegen kom die niet correspondeert met de gekozen thema's. Zo staan in het hoofdstuk 1. "Lange termijn waardecreatie" onderwerpen als strategie, risicobeheersing, interne auditfunctie en externe accountant genoemd.Wat de ratio is om deze onderwerpen samen te voegen ontgaat mij.
Ten derde omdat men door deze benadering nadrukkelijk kiest voor een aanpak die heel duidelijk doelen stelt. Ik bedoel daarmee dat de Commissie op een aantal voor haar belangrijke thema's duidelijke voorschriften geeft over hoe men men met deze thema's moet omgaan.
Een dergelijke voorschrijvende benadering is wat mij betreft redelijk uniek in de wereld van corporate governance codes waar men zich veelal beperkt tot het aangeven van een aantal principes en hun onderbouwing en de uitwerking overlaat aan de betrokken ondernemingen.
Je zou kunnen zeggen dat men in het buitenland veelal beschrijvend te werk gaat en dat onze eigen Commissie voorschrijvend te werk gaat.
Dat is ook terug te zien in de samenstelling van de Code.
Deze telt niet minder dan 22 principes en 122 best practices.
De "oude" Code telde overigens 28 principes en 129 best practices. In dat licht bezien een lichte afname van regelgeving, maar we moeten wel bedenken dat er een aantal bepalingen vervallen zijn omdat die inmiddels in wetgeving zijn opgenomen.
Zo beschouwd is de totale last van regelgevend, zowel door wetgeving als de nieuwe gedragscode, weer toegenomen.
Wat mij betreft geen goede ontwikkeling.
Ter vergelijking nog dit, de Engelse gedragscode telt 18 principes en slechts 54 "provisions' ofwel best practices.
Ik vraag me af ook een gedragscode zo ver moet gaan en of we hier nu niet te ver voor de troepen uit gaan lopen.
Daar komt nog bij dat ik van mening ben dat de Commissie ruimte moet laten aan de eigen invulling van de betrokken beursvennootschappen van de voorgestelde principes.
Als je alles dichttimmert met best practices is daar naar mijn mening weinig gelegenheid meer voor.
Tenslotte levert deze nieuwe indeling aanzienlijk meer werk op voor de betrokken ondernemingen omdat zij hun governance structuur op deze nieuwe regelgeving moeten herorganiseren en verslaggeving over de naleving volledig moeten herzien door de nieuwe indeling, nieuwe nummering en nieuwe principes en best practices.
Al met al een majeure exercitie die de nodige kosten met zich zal meebrengen.
De lat ligt hoog?
De Commissie wil meer focus leggen op lange termijn waardecreatie en verlangt van bestuur en de raad van commissarissen dat zij duurzaam handelen.
Ook hier zien we weer dat de commissie nogal nadrukkelijk in de best practices aangeeft wat men wil bereiken.
Zo zegt het principe over lange termijn waardecreatie:
"Het bestuur heeft een visie op lange termijn waardecreatie van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming en formuleert een strategie om deze visie te realiseren. Daarbij wordt aandacht besteed aan:
- de implementatie en haalbaarheid van de strategie;
- het door de vennootschap gevolgde bedrijfsmodel en de markt waarin de vennootschap opereert;
- kansen en risico’s voor de vennootschap;
- de operationele en financiële doelen van de vennootschap en de invloed ervan op de toekomstige positie in relevante markten;
- voor de vennootschap relevante niet-financiële aspecten van ondernemen, zoals milieu, sociale en personeelsaangelegenheden, eerbiediging van mensenrechten en bestrijden van corruptie en omkoping; en
- de afweging van de belangen van alle stakeholders."
Als ik dit bekijk moet ik gelijk weer denken aan de brief van Laurence Fink van Blackrock die ondernemingen oproept een strategisch raamwerk ofwel een gedetailleerd plan te geven wat ze de komende jaren gaan doen aan het creëren van waarde op lange termijn.
Hij denkt dat een dergelijke "roadmap" nuttig is om aandeelhouders te laten zien dat de onderneming op de goede weg is. Daarnaast denkt hij dat hierdoor de onderneming minder snel ten prooi zal vallen aan activistische aandeelhouders met een beperkte korte-termijn optiek.
Het is maar de vraag of de verwachting van Fink ook daadwerkelijk zal worden gerealiseerd. Voor zover mij bekend is daar nog geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
Daarbij is het ook nog de vraag of dit streven naar meer uitleg over de strategie dient te worden uitgewerkt zoals onze Nederlandse commissie thans doet.
In Engeland laat men dit grotendeels over aan de betrokken ondernemingen zelf en schrijft men in de Corporate Governance Code heel weinig voor over dit thema.
In de Engelse Code lezen we als principe:
"Elke onderneming dient te worden bestuurd door een effectief bestuur, dat collectief verantwoordelijk is voor het succes op de lange termijn van de onderneming (A1)."Voor de verslaggeving stelt deze Code:
". . dat in het jaarverslag een verklaring moet worden gegeven van de manier waarop de onderneming op langere termijn waarde creëert (het business model) en de strategie waarmee de doelstellingen van de onderneming worden gerealiseerd (C.1.2)."Ook hier wordt in de Engelse gedragscode nadrukkelijk ruimte gelaten voor invulling van deze principes door de ondernemingen zelf.
Overigens kennen we in Nederland al artikel 2:391 lid 1 BW en Richtlijn 400 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. In de laatste wordt veel aandacht gegeven aan het rapporteren over de Triple P aspecten van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Daarbij komt nog dat er door de International Integrated Reporting Council hard wordt gewerkt aan een raamwerk voor geïntegreerde verslagbeving.
Tenslotte ligt er ook nog een ontwerpbesluit publicatie niet-financiele informatie ter consultatie.
Dit ontwerp strekt tot de uitvoering van EU-richtlijn 2014/95 en betreft de verplichting voor grote organisaties van openbaar belang om in het bestuursverslag een niet-financieel verklaring op te nemen.
Vanuit dat licht bezien vraag ik me af of onze Nederlandse gedragscode hierop moet vooruitlopen.
Pas toe of leg uit
Volgens dit principe wordt een best practice bepaling toegepast of wordt gemotiveerd uitleg gegeven indien een best practice niet word toegepast.
De Monitoringscommissie geeft aan dat de kwaliteit van de uitleg daarbij belangrijk is en wil meer richting geven aan de werking van dat principe. Daarbij volgt men de aanbeveling van de Europese Commissie over de kwaliteit van de uitleg.
Ik ben het met deze opstelling eens maar merk daarbij op dat de opeenvolgende monitoringcommissies in ons land voortdurend de kwaliteit van de uitleg als belangrijk element van naleving van de Code hebben gebruikt.
Op zich is dat juist maar daarmee is ook wel de indruk gewekt dat je wel heel goed moet motiveren waarom je afwijkt van de norm omdat je anders de Code niet naleeft.
Ik heb me al vaker tegen deze benadering verzet omdat deze de ruimte voor eigen invulling van een principe te veel beperkt en de best practice als enige norm aanvaard.
Wat mij betreft is het aan de aandeelhouders om met bestuur en commissarissen in dialoog te gaan over de eigen invulling van een best practice. Gaan de aandeelhouders akkoord met de afwijking en de uitleg dan is wat mij betreft aan de Code voldaan.
Dat de Commissie dat anders ziet en zelfstandig wil toetsen aan de kwaliteit van de uitleg om vast te stellen of de Code wordt nageleefd is volgens mij een onjuiste uitleg van het" pas toe of leg uit" principe.
Ik wijs er daarbij op dat men met de herziene Code wel vaker in in een situatie zal komen waarin afwijking van best practices zal voorkomen. Door de bewuste keuze van deze commissie voor veel voorschrijvende en gedetailleerde regels zal niet elke onderneming in staat zijn deze na te leven en kiezen voor een eigen uitwerking van een principe.Bedenk daarbij dat vooral kleinere lokale beursfondsen zullen zijn die last zullen krijgen van een al maar toenemend regelcornet dat vooral ontworpen lijkt te zijn voor grote (internationale) ondernemingen.
Conclusie
Ondanks de hiervoor geformuleerde bezwaren ben ik toch van mening dat de herziene Code op onderdelen een stap voorwaarts is.
Het is echter te betreuren dat men voor een thematische indeling heeft gekozen en voor een uitgebreide en gedetailleerde voorschrijvende aanpak.
Dat maakt de navolging van deze nieuwe Code kostbaar en stelt de betrokken ondernemingen voor een behoorlijke uitdaging.
Daarbij legt men inderdaad de lat hoog met het risico dat men het draagvlak voor de Code verkleint en dat meer ondernemingen van de Code zullen afwijken.
Kortom, met deze nieuwe Code introduceert men een stelselwijziging met aanzienlijke gevolgen voor de implementatie en naleving.
In een volgend weblog zal ik een aantal opvallende nieuwe bepalingen van de Code bespreken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten