Governance bij Volkswagen

Recent verscheen een artikel over de eigendoms- en governance-structuur bij Volkswagen.
Zoals de auteurs Elson, Ferrere en Goossen in hun abstract zeggen:

"Although the primary cause of the emissions scandal at Volkswagen appears to have been misfeasance and malfeasance on a corporate-wide scale, we argue that such a problematic culture existed at Volkswagen because of the composition of the board itself in combination with the unique governance structure known as “co-determination,” that defines many German companies, including VW. There are three major problems from a corporate governance standpoint with the Volkswagen board. First, is the interest-conflicting nature of the dual-class stock held by the dominant shareholding Porsche and Piech families. Second, is the presence of a government as a major shareholder. And third is the organization of its characteristically German “two-tier” board around the principle of co-determination, which mandated significant labor representation. We argue that each of these elements of the VW ownership and governance structure contributed in varying degrees to the board failure of oversight that led to the management decision to evade emissions regulations."

Laat ik allereerst voorop stellen dat we bijna helemaal niets weten over de manier waarop deze fraude met de sjoemeldiesels is begaan en wie er bij betrokken waren.
Volkswagen is wel een intern onderzoek gestart en er lopen ook enkele onderzoeken door justitie maar daarvan zijn nog geen resultaten bekend.
Het is dan ook wat kort door de bocht om te stellen dat er onvoldoende toezicht is geweest door de raad van commissarissen.
We weten dat gewoon niet zonder meer informatie over de gehele gang van zaken.
Ook zijn er wel kanttekeningen te plaatsen bij de conclusies.

Dominante aandeelhouders
Er zijn bij Volkswagen drie dominante aandeelhouders:

• de Porsche en Piëch familie met een belang van 31.5%, dat recht geeft op de benoeming van 5 commissarissen;
• de staat Neder-Saksen waar het hoofdkantoor van volslagen is gevestigd, met een belang van 12.4% (maar met een stemrecht van 20%) en
• Quatar Holding met een belang van 15.4%.

Alhoewel trouwe grote aandeelhouders voor de lange termijn waardecreatie een goed zaak zijn vinden de auteurs dat er bij Volkswagen sprake was van een te grote invloed van Ferdinand Piëch. Zijn strategie was gericht op dominantie in de autoindustrie. Dat kan het gevaar oproepen van een megalomane instelling volgens de auteurs, waarbij alleen de groei telt.

Staat als aandeelhouder
De auteurs vinden de staat als aandeelhouder geen ideale figuur omdat deze volgens hen vooral politiek motieven heeft die haaks staan op die van gewone aandeelhouders. Kort gezegd hecht deze aandeelhouder meer aan werkgelegenheid dan aan aandeelhouderswaarde.
In combinatie met het streven naar dominantie, en dus meer werkgelegenheid, kan dat hebben geleid tot het vervalsen van de uitstootwaarden.

Medezeggenschap werknemers in de raad van commissarissen
In Duitsland hebben de medewerkers het recht om de helft van de commissarissen te benoemen. Bij Volkswagen komt dat neer op 10 commissarissen. De auteurs zien eigenlijk alleen maar nadelen aan deze constructie. Dit vooral omdat de belangen zijn tegengesteld. Aandeelhouders willen meer winst en werknemers zijn van mening dat meer winst moet worden vertaald in meer beloning voor hen. Dat betekende ook loyale steun voor de plannen van  Ferdinand Piëch.

Analyse
Alles overziende hebben de auteurs mij niet overtuigd. Het is allemaal wat gezocht en berust zeker niet op een diepgaande analyse van wat er gebeurd is, laat staan dat er gesprekken zijn gevoerd met betrokkenen.
Op basis van de mogelijke zwakke punten van de governance-structuur bij Volkswagen een verklaring zoeken voor de sjoemel-affaire is volgens mij geen goede analyse van oorzaak en gevolg.
Het zou waar kunnen zijn wat men beweert, maar het is niet bewezen.
Ik schreef daar ook al over in een eerder weblog.
Het is overigens ook zo dat de governance-structuur bij Volkswagen in Duitsland zeer gebruikelijk is. Daar zien we vaker families als grootaandeelhouders en is betrokkenheid van medewerkers in de raad van commissarissen een wettelijk recht.
Ik heb niet gemerkt dat dit nu tot onvoldoende toezicht leidt, of tot grote ongelukken zoals de auteurs beweren.
Kortom,  het zit hem niet in de governance-structuur.
Waar dan wel blijft gissen, totdat er resultaten komen uit de diverse onderzoeken.

Blauwe kaart?
Als persoonlijke observatie ben ik nog steeds erg benieuwd naar de "tone at the top' bij Volkswagen en in welke mate dat een rol heeft gespeeld.
Is het in dit verband niet al te hypocriet dat er in Nederland door Volkswagen een campagne wordt gevoerd om de sportiviteit op de voetbalvelden te stimuleren?
Hoe kom je erbij als je zelf jokt over de kwaliteiten van je eigen product.
Van mij krijgen ze in ieder geval geen blauwe kaart.