Gezocht: een goede en goedkope toezichthouder

Van commissarissen en toezichthouders wordt steeds meer gevraagd. De toenemende complexiteit van het vak vraagt om steeds meer inzet en een grotere tijdsbesteding.
Daar moet dan ook een adequate beloning tegenover staan,als je goede mensen aan wilt trekken. Een beloning in verhouding tot de beloning die het bestuur ook krijgt.

Wettelijk kader
In de (semi-) publieke sector is sinds 1 januari 2015 de Wet normering topinkomens (WNT-2) van kracht. Deze wet bepaalt de maximale vergoeding van bestuurders en toezichthouders in de sector.
In de WNT-2 zijn de honoreringsmaxima voor toezichthouders gekoppeld aan de bezoldiging van de bestuurder. De WNT-2 maximaliseert de vergoeding van leden van de Raad van Toezicht tot 10% van de voor de eigen bestuurder geldende bezoldiging en voor de voorzitter is dit 15% van deze bezoldiging exclusief BTW. Concreet betekent dit een maximale beloning van 18.000 voor gewone toezichthouders en 27.000 euro voor de voorzitter van de raad van toezicht.

Wat is nu de ratio is van van die percentages van 10 en 15%?
 In de oude wet lagen die percentages op 5 en 7.5%, maar toen waren de maximale bestuurssalarissen veel hoger. In de WNT-2 zijn de salarissen verlaagd van maximaal 230.000 naar 178.000.
De verhoging is ten dele een reactie op de verlaging van het maximale bestuurssalaris maar ook veroorzaakt door de erkenning dat er in de oude situatie te weinig rekening werd gehouden met het vele werk dat er op een toezichthouder afkomt.
In de memorie van toelichting valt te lezen dat de minister nu uitgaat van een hogere tijdsbesteding dan waar in de oude WNT rekening werd gehouden. 

Men ging toen uit van een beperkt tijdsbeslag voor de functie van twee dagdelen per maand voor gewone leden en drie dagdelen voor de voorzitter.Ofwel 8 uur per maand is ongeveer 2 uur per week. Uitgaande van een werkweek van 40 uur komt dit neer op 5%. Voor de voorzitter geldt eenzelfde redenering maar dan voor drie uur week. Dat komt neer 7.5%.

De minister stelt dat men tegenwoordig dubbel zoveel tijd kwijt is en dat daarom een verhoging van 100% gerechtvaardigd is.

Een vergeten argument is overigens ook dat de stijgende aansprakelijkheidsrisico's sinds de Meavita-uitspraak. Daarbij dient men ook nog te bedenken dat men in de (semi)publieke sector te maken heeft met een speelveld dat niet zelden wordt bepaald door grillige Haagse wensen.
Daardoor wordt de beleidsvrijheid van instellingen regelmatig drastisch overhoop gegooid door van overheidswege bedachte stelselwijzigingen en regelgeving. De huidige malaise in de thuiszorg is daarvan een goed voorbeeld.

Naleving
De overheid houdt jaarlijks een onderzoek naar de ontwikkeling van topsalarissen. Een voorbeeld daarvan is de monitor naar salarissen van topfunctionarissen in de onderwijssectoren, die voor het laatst in 2014 werd gehouden.
Daaruit blijkt dat een toezichthouder bij het MBO gemiddeld 6.000 euro verdient, bij het HBO is dat 7.000 euro en bij het wetenschappelijk onderwijs ons het 10.000. Voorwaar geen riante beloningen, te meer als men bedankt dat dit bruto-inkomsten zijn, omdat toezichthouders hierover nog inkomstenbelasting moeten betalen.
Meer recent heeft het Nederlands Centrum van Directeuren (NCD) een beloningsonderzoek gedaan met als voornaamste conclusie dat commissarissen en toezichthouders worden onderbetaald.
De voornaamste conclusies zijn:

• Gemiddeld tijdsbeslag
• RvC (beursgenoteerd): 1 dag per week
• RvC (MKB/social profit): 0.5-1 dag per 2 weken
• RvT (MKB/social profit): 0.5-1 dag per 2 weken
• RvA (MKB/social profit): 1-2 dagen per maand
• Kitchen Kabinet (MKB): 1-2 dagdelen per maand
• Indicatie vergoeding
• RvC (beursgenoteerd): voorzitter 50.000-150.000 per jaar, lid RvC 30.000-115.000 per jaar. Daarnaast opleiding, reizen, verzekering.
• RvC (MKB/social profit): voorzitter 15.000-40.000 per jaar, lid RvC 10.000-20.000 per jaar. Daarnaast opleiding, reizen, verzekering.
• RvT (MKB/social profit): voorzitter 8.000-15.000 per jaar, lid 5.000-10.000 per jaar. Daarnaast opleiding, reizen, verzekering.
• RvA (MKB/social profit): 1.000-10.000 per jaar.
• Kitchen Cabinet (MKB): 0-2.500 per jaar.

Uit het onderzoek blijkt dat bij het overgrote deel van de commissarissen een (bruto)uurloon van nog geen 30 Euro eerder regel dan uitzondering is. Dat lijkt mij niet al te veel, eerlijk gezegd, voor een functie waarvan de maatschappij zoveel verwacht.

Praktijkgeval
Recent werd ik benaderd door een onderwijsinstelling voor een functie als toezichthouder.
Het betrof een een middelgrote instelling, met rond de 8.000 leerlingen, 850 medewerkers en een omzet van circa 60 miljoen euro.
Als je het functieprofiel leest van toezichthouder bij deze instelling krijg je onwillekeurig de indruk dat het hier gaat om een zware toezichthoudende functie bij een grote onderneming.
De kwaliteitseisen, deskundigheidsmix en het persoonlijkheidsprofiel zijn nogal stevig en eigenlijk niet in verhouding tot de omvang en complexiteit van een middelgrote onderwijsinstelling.

De gemiddelde tijdsbesteding raamt men op twee dagdelen per maand, ofwel 12 dagen per jaar.
Wat mij betreft redelijk laag als ik naar de uitkomsten van het NCD-onderzoek kijkt, want daar zit men al snel op het dubbele.

De instelling zegt een marktconform tarief uit te keren en dat klinkt goed tot men in het functieprofiel ziet dat deze vergoeding 2.000 euro bedraagt.
Nu niet bepaald marktconform en ook niet bepaald aanlokkelijk.
Het is in ieder geval beneden het laagste bedrag van de NCD en komt bij een belasting van 24 dagen per jaar neer op een uurloon van rond de 10 euro (iets meer dan het minimumuurloon van 9,26 voor een werkweek van 38 uur).
Reken ik 12 dagen per jaar dan verdien ik ruim 21 euro per uur bruto.
Kortom, voor zo'n bedrag kan je beter bij de lokale Albert Heijn vakken gaan vullen.
Geen stress, geen zorgen, geen ingewikkelde problemen en weinig aansprakelijkheidsrisico.
Deze vacature heb ik dan ook aan me voorbij laten gaan.
Overigens niet alleen om het geld, maar ook omdat ik met middelbaar onderwijs weinig affiniteit heb.

Conclusie
Onze samenleving vraagt steeds meer van toezichthouders in de (semi)publieke en private sector. Vreemd genoeg, zonder daar een fatsoenlijke vergoeding voor te willen betalen.
Dat moet ergens spaak gaan lopen.
Veel goed gekwalificeerde commissarissen en toezichthouders zullen de slecht betaalde functies laten liggen en het hogerop zoeken.
Dat betekent dat men onherroepelijk met een lagere kwaliteit van toezicht te maken zal krijgen.
Je vindt nu eenmaal geen goede toezichthouder als je niet bereid bent daarvoor te betalen.

Gezien de huidige situatie betaalt men eerder voor een "vakkenvuller" dan een "zakkenvuller" zoals men commissarissen en toezichthouders vaak betitelt.
Ik weet het, die vergelijking klopt niet helemaal.
Maar de werkelijkheid is dat men niet voor goed toezicht wil betalen.